رده بندی ستارگان
در علم ستاره شناسی ردهبندی ستارگان (به انگلیسی: stellar classification) به ردهبندی ستارگان بر اساس تخمینی که از نور و دمای سطحی آنها با استفاده از طیف سنجی نجومی زده میشود، گفته میشود و انواع متفاوتی دارد. ستارهشناسان عموماً از ترکیبی از این دو روش زیر برای ردهبندی ستارگان استفاده میکنند: «ردهبندی هاروارد» از دمای سطحی ستاره جهت طبقهبندی آن استفاده میکند در حالی که «ردهبندی یرکس» از میزان درخشندگی ستاره جهت طبقهبندی آن استفاده میکند. آنچلو سچی،منجم ایتالیایی در سال ۱۸۶۰ میلادی چهار نوع طیف ستارهای را از هم تمیز داد. حدود بیست سال بعد، گروهی از محققان در رصد خانه کالج هاورد موفق به تمیز دادن گونههای دیگری از طیفهای ستارگان شده و آنها را به ترتیب حروف الفبایی و بر اساس قدرت خطوط طیفی هیدروژنی آنها نامگذاری کردند. با ادامه تحقیقات، ستارگان بر اساس دمای سطحی آنها طبقهبندی شدند که باعث شد ترتیبی غیر الفبایی پیدا کند: ترتیب تقسیمبندی از گرمترین به سردترین O و B و A و F و G و K و M میباشد. از حروف دیگر جهت اشاره به انواع نادرتر ستارگان و نواختر ها استفاده میشود. هر رده، خود به زیر ردههای بیشتری تقسیم میشود. این کار معمولاً با نسبت دادن اعداد بین ۰ تا ۹ صورت میپذیرد (عدد ۰ برای گرمترین، و ۹ برای سردترین). ردهبندی دیگری بنام «ردهبندی یرکس» در سال ۱۹۴۳ و توسط ویلیام ولیسن مارگون فیلیپ کینان و ادیت کلمن در رصد خانه یرکیز به وجود آمد. این ردهبندی از درخشندگی ستاره جهت طبقهبندی آن استفاده میکند.
رده بندی هاوارد
ردهبندی هاروارد توسط آنی جامپ کانون و ادوارد چارلز پیکرینگ در رصد خانه کلج هاوردبه وجود آمد. این ردهبندی به شرح زیر است:
کلاس | دما | رنگ قراردادی | رنگ ظاهری | جرم (جرم خورشیدی) |
شعاع (شعاع خورشید) |
درخشندگی | خطوط هیدروژن | % برای تمام ستارگان رشته اصلی |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
O | ≥۳۰٬۰۰۰ K | آبی | آبی | ۶۴ M | ۱۶ R | ۱٬۴۰۰٬۰۰۰ L | ضعیف | ~۰٫۰۰۰۰۳٪ |
B | ۱۰٬۰۰۰–۳۰٬۰۰۰ K | آبی متمایل به سفید | سفید آبی | ۱۸ M | ۷ R | ۲۰٬۰۰۰ L | متوسط | ۰٫۱۳٪ |
A | ۷٬۵۰۰–۱۰٬۰۰۰ K | سفید | سفید | ۳٫۱ M | ۲٫۱ R | ۴۰ L | قوی | ۰٫۶٪ |
F | ۶٬۰۰۰–۷٬۵۰۰ K | زرد متمایل به سفید | سفید | ۱٫۷ M | ۱٫۴ R | ۶ L | متوسط | ۳٪ |
G | ۵٬۰۰۰–۶٬۰۰۰ K | زرد | زرد متمایل به سفید | ۱٫۱ M | ۱٫۱ R | ۱٫۲ L | ضعیف | ۷٫۶٪ |
K | ۳٬۵۰۰–۵٬۰۰۰ K | نارنجی | زرد نارنجی | ۰٫۸ M | ۰٫۹ R | ۰٫۴ L | بسیار ضعیف | ۱۲٫۱٪ |
M | ۲٬۰۰۰–۳٬۵۰۰ K | قرمز | زرد قرمز | ۰٫۴ M | ۰٫۵ R | ۰٫۰۴ L | بسیار ضعیف | ۷۶٫۴۵٪ |
کشف یک سیاره ابرزمین با امکان شرایط حیات
🔹ستارهشناسان یک سیارهی فراخورشیدی از نوع اَبَرزمین کشف کردهاند که به دور یک ستارهی کوتولهی سرخ در فاصله تنها ۳۷ سال نوری از منظومهی شمسی میچرخد و ممکن است دارای شرایط حیات را باشد.
🔹این سیارهی فراخورشیدی تازه، که توسط ناسا و با استفاده از تلسکوپ سوبارو کشف شده است، در طبقهبندی اَبَرزمین قرار میگیرد و ستارهی مادر آن هم از ستارگان نوع M است.
🔹این سیاره با نام Ross 508 b جرمی چهار برابر زمین دارد و شعاع آن ۱.۸۳ برابر شعاع زمین تخمین زده شده است. جرم ستارهی مادر هم ۰.۱۸ جرم خورشید و شعاع آن ۰.۲۱ شعاع خورشید است.
🔹 این سیارهای ممکن است بتواند آب را روی سطح خود نگه دارد و بنابراین هدف مهمی برای مشاهدات آینده در زمینهی مطالعهی امکان حیات در اطراف ستارگان کمجرم مانند کوتولهی نوع M خوهد بود.
پرتاب موفقیت آمیز ماهواره ایرانی «خیام»
♦ ماهواره خیام که با همکاری مشترک ایران و روسیه ساخته شده است، روز سه شنبه 18 مرداد ماه ساعت ۱۰:۲۲ به وقت تهران با موفقیت توسط پرتاب گر سایوز از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان به مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین پرتاب شد. این ماهواره بعد از یک ساعت از ماهوارهبر جدا شد و در مدار خود قرار گرفت.
♦ ماهواره سنجشی خیام ۶۰۰ کیلوگرم وزن دارد و ماموریت آن از ایستگاه ماهدشت سازمان فضایی ایران رصد میشود. سیگنالهای ماهواره خیام و دادههای آن از همین ایستگاه دریافت و قابل مشاهده خواهد بود.
♦ به گفته مدیر کل بهره برداری و عملیات فضایی سازمان فضایی ایران، یک ساعت و نیم بعد از زمان پرتاب، اولین سیگنال داده تله متری ماهواره در مرکز فضایی ماهدشت دریافت شد.
تصویربرداری هلیکوپتر مریخی نبوغ از صخرههای مریخی
♦ تصویر خط الراس روی مریخ در تصاویر هلیکوپتر نبوغ مریخ ناسا، که هدف آن کمک به مریخ نورد استقامت در فعالیتهای آینده است. در این تصویر داده های پرواز گذشته، یک خط الراس سیاره سرخ را با وضوح بالا نشان می دهد.
♦ هلیکوپتر نبوغ به عنوان بخشی از ماموریت جستجوی خود، برآمدگی صخرهای با نام مستعار «فورتون ریج» را برای مریخ نورد استقامت هدف گرفته است. نبوغ در سوم اردیبهشت، در طی بیست و هفتمین پرواز خود در مریخ، از خط الراس تصویربرداری کرد.
♦ مقامات آزمایشگاه رانش جت ناسا (JPL) در مورد تصاویر Ingenuity می گویند: « بر خلاف آنچه روی زمین رخ میدهد که زمین ساخت صفحه و زمین لرزه باعث کج شدن ساختار می شود، تصاویر قبلی نشان می دهد که لایه های کج شده سنگ در این ناحیه از مریخ، غیرمعمول است. زیرا این "برآمدگی زاویه دار" در سیاره ای بدون فعالیت زمین ساختی مشابه زمین دیده شده است.
اولین مشاهده انفجار در یک ستاره کوتوله سفید
💥 وقتی سوخت ستارگانی مانند خورشید ما تمام میشود، منقبض میشوند و کوتوله های سفید را تشکیل میدهند. چنین ستارگان مردهای گاهی اوقات می توانند در یک انفجار فوق داغ به زندگی بازگردند و یک گلوله آتشین از تشعشعات پرتو ایکس تولید کنند. یک تیم تحقیقاتی برای اولین بار چنین انفجاری از نور پرتو ایکس را مشاهده کردهاند.
💥 این واقعه تا حدودی یک تصادف و خوش شانسی بوده است. این فلاشهای اشعه ایکس تنها چند ساعت طول میکشد و تقریباً غیرممکن است که بتوان آن را پیشبینی کرد، برای مشاهده این پدیده، ابزار رصدی باید دقیقاً در زمان مناسب به سمت انفجار نشانه گرفته شود. ابزار مورد استفاده در این مورد، تلسکوپ اشعه ایکس eROSITA است که در حال حاضر در فاصله یک و نیم میلیون کیلومتری زمین قرار دارد و از سال 2019 در حال بررسی آسمان برای اشعه ایکس نرم است.
💥 بیش از 30 سال پیش انفجارهای اشعه ایکس مانند این توسط تحقیقات نظری پیشبینی شده بود، اما تا به حال هرگز مستقیماً مشاهده نشده است. این گلوله های آتشین پرتوهای ایکس روی سطح ستارگانی اتفاق می افتند که در ابتدا از نظر اندازه با خورشید قابل مقایسه بودند. البته قبل از اینکه بیشتر سوخت خود را از هیدروژن و بعداً هلیوم در اعماق هسته خود مصرف کنند. این اجساد ستارهای، کوچک میشوند تا زمانی که به صورت «کوتولههای سفید» باقی بمانند، که از نظر اندازه شبیه زمین اما حاوی جرمی شبیه جرم خورشید هستند.
رشد “گیاه” در خاک ماه
🔸دانشمندان برای اولینبار بذرهای یک گیاه را در خاک ماه رشد دادند.
🔸سنگلیتهای قمری، با ذرات تیز و کمبود مواد آلی، تفاوت زیادی با خاک زمین دارند، بنابراین مشخص نبود که آیا دانهها جوانه میزنند یا خیر.
🔸برای رشد این گیاهان محققان از نمونههای جمعآوریشده در ماموریتهای آپولو ۱۱، ۱۲ و ۱۷ استفاده کردند.
🔸آنها در این پژوهش توانستند ۱۲ گرم از خاک ماه را برای رشد این گیاهان استفاده کنند. آنها با استفاده از گلدانهایی به اندازۀ انگشتانه، یک گرم خاک قمری را در هر ظرف بارگذاری و آن را با محلول غذایی مرطوب کردند و دانههای گیاه را کاشتند.
🔸به موازات آن، این تیم بهعنوان آزمایشهای کنترل، دانههای مشابهی را در خاک شبیهسازیشده ماه، خاک مریخ و خاکهای محیطهای شدید روی زمین شبیهسازی کردند.
🔸 باوجود شک و تردیدهای قبلی، دانشمندان با شگفتی دریافتند که تقریبا در تمام خاکهای ماه، گیاهان جوانه زدند و رشد کردند.
سیاهچاله M87 هیولایی بسیار متفاوت
💠 سه سال پیش، دانشمندان از تلسکوپی برای تهیه اولین تصویر از یک سیاهچاله استفاده کردند. این تصویر برداری مجدد انجام شده است که در روز پنجشنبه 22 اردیبهشت رونمایی شد. این بارتصویربرداری نزدیکتر به خانه و از یک غول نامرئی بسیار متفاوت انجام شده است.
💠 تلسکوپ افق رویداد (EHT) اکنون تصاویری از دو سیاهچاله بسیار پرجرم تولید کرده است: یکی در مرکز کهکشانی به نام M87 و دیگری در مرکز کهکشان خودمان، کهکشان راه شیری. در این فرآیند، صدها دانشمند درگیر در این تلاش، اولین نگاههای اجمالی خود را از دو شیء که بهطور شگفتانگیزی اشتراکات کمی دارند، دریافت کردهاند.
💠 زمانی که در آسمان به آنها خیره میشویم این دو تصویر بسیار شبیه به هم به نظر میرسند. M87 هیجان انگیز بود زیرا فوق العاده بود. Sagittarius A* هیجان انگیز است زیرا معمولی است. اما این دو سیاهچاله عملاً از هر نظر نمیتوانستند بیشتر از این متفاوت باشند.
ایجاد فوران عظیم خورشیدی توسط یک لکه خورشیدی "مخلوط"
احتمال ورود میکروب های بیگانه به زمین همراه با سنگ های مریخی
🔰در حالیکه برنامه ریزی برای آوردن سنگ های مریخی به زمین هیجان بسیاری برای دانشمندان خواهد داشت، اما موضوع نگران کننده ای نیز در این بین وجود دارد. برخی دانشمندان در مورد انتقال میکروب های بیگانه از طریق ورود سنگ های مریخی به زمین ابراز نگرانی کرده اند.
🔰دانشمندان در مورد انتقال نمونه سنگ های مریخی و احتمال ورود میکروب های بیگانه به زمین هشدار داده اند. به همین منظور ناسا با هدف جلوگیری از از این انتقال و تاثیر حیات سلولی در سطح سیاره ما کلیه نمونه ها را پیش از انتقال استرلیزه خواهد کرد.
امکان سفر به مریخ تا سال 2029
♦گوئین شاتول” مدیر شرکت فضایی اسپیسایکس گفت: آرزوی انسان برای پا گذاشتن روی سیارۀ مریخ به احتمال زیاد پیش از پایان دهه جاری میلادی محقق میشود و سفر مجدد بشر به کره ماه زودتر از آن رخ میدهد.
♦گوئین شاتول” مدیر شرکت فضایی اسپیسایکس در این زمینه اظهار داشت: «تصور میکنم ابتدا باید پرتاب مهمی به مریخ انجام شود، سپس مردم جدیتر در مورد آن فکر خواهند کرد. از نظر من طی پنج یا ۶ سال بعد، مردم میبینند که مریخ مکانی واقعی است که میتوان به آن سفر کرد.»
♦اسم استارشیپ از مدتها قبل برای چند ماموریت به کره ماه مطرح شده و برای نمونه یوساکو مائزاوا میلیاردر ژاپنی در سال ۲۰۱۸ این پرتابگر را برای سفری دور ماه در سال ۲۰۲۳ رزرو کرد. همچنین ناسا این فضاپیما را برای پروژه آرتمیس خود در نظر دارد که در این پروژه چند فضانورد را در سال ۲۰۲۵ به قطب جنوب ماه برساند.
مرد خردمند هنر پیشه را، عمر دو بایست در این روزگار، تا به یکی تجربه اندوختن، با دگری تجربه بردن به کار!
اگر همه ما تجربیات مفید خود را در اختیار دیگران قرار دهیم همه خواهند توانست با انتخاب ها و تصمیم های درست تر، استفاده بهتری از وقت و عمر خود داشته باشند.
همچنین گاهی هدف از نوشتن ترویج نظرات و دیدگاه های شخصی نویسنده یا ابراز احساسات و عواطف اوست. برخی هم انتشار نظرات خود را فرصتی برای نقد و ارزیابی آن می دانند. البته بدیهی است کسانی که دیدگاه های خود را در قالب هنر بیان می کنند، تاثیر بیشتری بر محیط پیرامون خود می گذارند.
کلمات کلیدی
- رده بندی ستارگان
- کشف یک سیاره ابرزمین با امکان شرایط حیات
- پرتاب موفقیت آمیز ماهواره ایرانی «خیام»
- تصویربرداری هلیکوپتر مریخی نبوغ از صخرههای مریخی
- اولین مشاهده انفجار در یک ستاره کوتوله سفید
- رشد “گیاه” در خاک ماه
- سیاهچاله M87 هیولایی بسیار متفاوت
- ایجاد فوران عظیم خورشیدی توسط یک لکه خورشیدی "مخلوط"
- احتمال ورود میکروب های بیگانه به زمین همراه با سنگ های مریخی
- امکان سفر به مریخ تا سال 2029
- درک منشا ORC ها: منبع حلقه های رادیویی عجیب
- انتقال فناوری از نجوم به صنعت
- آرایه تلسکوپ آلن
- حفاظتگاه آسمان تاریک
- آلودگی نوری
- توسعه ی گردشگری نجومی
- نزدیک شدن مریخ نورد استقامت به دلتای کهن مریخ
- عطارد
- شکار ماده تاریک و ابعاد اضافی در برخورد دهنده بزرگ هادرونی
- احتمال پیشی گرفتن خورشید از پیش بینیها
- سایه بزرگترین قمر مشتری در نمایی از جدیدترین تصویر منظومه
- شکل گیری حیاط در شرایطی سخت
- زمین
- خورشید
آخرین مطلب
- رده بندی ستارگان
- کشف یک سیاره ابرزمین با امکان شرایط حیات
- پرتاب موفقیت آمیز ماهواره ایرانی «خیام»
- تصویربرداری هلیکوپتر مریخی نبوغ از صخرههای مریخی
- اولین مشاهده انفجار در یک ستاره کوتوله سفید
- رشد “گیاه” در خاک ماه
- سیاهچاله M87 هیولایی بسیار متفاوت
- ایجاد فوران عظیم خورشیدی توسط یک لکه خورشیدی "مخلوط"
- احتمال ورود میکروب های بیگانه به زمین همراه با سنگ های مریخی
- امکان سفر به مریخ تا سال 2029